Nhìn lại lịch sử gần 20 năm của nút Home sau khi biến mất trên iPhone 16e: Xứng đáng nằm trong Đại sảnh Danh vọng Apple

Dù ngày nay có thể người dùng cảm thấy nó không cần thiết nữa, nhưng nút Home vẫn xứng đáng có một chỗ trong "Đại lộ Danh vọng" của Apple.

Nút Home – Biểu tượng của iPhone từ những ngày đầu

Quay lại năm 2007, nút Home trên iPhone thật sự là một khái niệm hoàn toàn mới, mang tính cách mạng tạo nên sự thành công của iPhone.

Ví dụ, máy Mac có màn hình desktop, nhưng các ứng dụng của nó nằm trong dock hoặc mục ứng dụng trong Finder. Không có nút nào đưa bạn trực tiếp về màn hình chính. iPod có một màn hình menu và bạn có thể điều hướng tiến hoặc lùi bằng vòng xoay, nhưng cũng không có màn hình chính hay nút Home.

Steve Jobs giới thiệu iPhone đầu tiên, nổi bật với màn hình cảm ứng lớn và nút Home

Vào thời điểm đó, các điện thoại thường có rất nhiều nút bấm để người dùng nhanh chóng truy cập tính năng. Việc một chiếc smartphone chỉ có một nút duy nhất là một khái niệm quá xa lạ đến mức Steve Jobs ban đầu thậm chí không nghĩ đến. Ông cho rằng iPhone nên có một nút Home và ít nhất là một nút Back, giống như iPod và các điện thoại khác. Tuy nhiên, nhà thiết kế giao diện người dùng Imran Chaudhri đã chỉ ra những vấn đề của nút Back, nói rằng nó có thể gây nhầm lẫn cho người dùng vì cách hoạt động của nút này thay đổi tùy theo ngữ cảnh.

Đó là một ý tưởng mà Jobs đã ủng hộ, và khái niệm này thành công đến mức nó tồn tại trên iPhone suốt 18 năm, thậm chí còn xuất hiện trên iPod Nano. Một hình chữ nhật với dấu chấm ở dưới cũng đã trở thành biểu tượng mà nhiều người nhận biết ngay là iPhone.

Chức năng chính của nút Home là đưa người dùng trở lại màn hình chính, đó là lý do nó có biểu tượng hình vuông bên trong để tượng trưng cho các biểu tượng ứng dụng. Nhưng nó còn có thể làm nhiều việc khác, như mở màn hình hoặc kích hoạt chế độ hard reset. Trong những năm sau đó, Apple tiếp tục bổ sung nhiều tính năng hơn nữa cho nút Home.

Nút Home của iPhone ảnh hưởng to lớn đến thế giới smartphone

Năm 2008, iOS 2 giới thiệu khả năng chụp ảnh màn hình bằng cách nhấn đồng thời nút Home và nút nguồn.

Cũng trong năm 2008, chiếc điện thoại Android thương mại đầu tiên được phát hành là HTC Dream, có thiết kế rất nhiều nút bấm. Trước đó, những điện thoại thông minh thời kỳ tiền iPhone cũng trang bị vô số nút và iPhone chỉ với 1 nút Home đã giúp định hình lại thiết kế smartphone với mặt trước tối giản mà chúng ta đã quen thuộc. Đương nhiên, các hãng Android thường thêm vào nút Menu và nút Back nhưng trọng tâm mặt trước của điện thoại vẫn là nút Home.

Chiếc điện thoại Android đầu tiên từ HTC thật sự kém xa iPhone về thiết kế

Đến năm 2009, iPhone 3GS có thêm một tính năng độc quyền gọi là Voice Control, được kích hoạt bằng cách giữ nút Home. Tính năng này có thể khiến bạn liên tưởng đến Siri, nhưng nó bị giới hạn hơn rất nhiều. Người dùng chỉ có thể ra lệnh bằng giọng nói để gọi điện, điều khiển nhạc đang phát và phát các bài hát tương tự bằng tính năng Genius cũ, nhưng đó là tất cả những gì nó làm được.

Năm 2010, iOS 4 mang đến khả năng đa nhiệm cho iPhone, một tính năng mà người dùng Android đã có từ lâu. Apple cho biết họ mất nhiều thời gian để triển khai tính năng này vì muốn làm đúng cách, không làm phức tạp trải nghiệm người dùng hay ảnh hưởng đến thời lượng pin. Cách thực hiện của họ khá tinh tế: tính năng đa nhiệm được tích hợp vào nút Home với thao tác nhấn đúp. Khi đó, màn hình sẽ trượt lên để hiển thị trình chuyển đổi ứng dụng, giúp người dùng truy cập nhanh vào 4 ứng dụng được sử dụng gần nhất, giúp việc điều hướng trở nên nhanh chóng và thuận tiện hơn.

Nút Home dần dần được Apple thêm vào nhiều tính năng

Năm 2012, với sự ra mắt của iOS 6, Apple bổ sung các tùy chọn trợ năng có thể kích hoạt bằng cách nhấn nút Home ba lần, chẳng hạn như VoiceOver (đọc to nội dung hiển thị trên màn hình), Invert Colors (đảo ngược màu sắc để giúp người nhạy cảm với ánh sáng dễ nhìn hơn), Zoom (phóng to một khu vực trên màn hình) và AssistiveTouch.

AssistiveTouch được nhiều người sử dụng vì… sợ hư nút Home

AssistiveTouch thực sự trở nên rất phổ biến ở một số thị trường vì nó cho phép người dùng quay về màn hình chính, điều chỉnh âm lượng, khóa màn hình hoặc khởi động lại thiết bị mà không cần dùng trực tiếp các nút vật lý. Nếu hỏi ai đó tại sao họ lại sử dụng tính năng này thay vì nhấn nút vật lý, bạn có thể sẽ nhận được nhiều câu trả lời thú vị.

Họ nói rằng điều này giúp giữ iPhone trong tình trạng tốt bằng cách ngăn các nút bấm bị hao mòn – và điều đó hóa ra là đúng. Vì vào thời điểm này, nhiều người dùng iPhone đã sử dụng thiết bị của họ trong 4 đến 5 năm, và việc nút Home bị lỏng hay hao mòn trở thành một vấn đề khá phổ biến.

Một người dùng đăng ảnh nút Home bị bung ra

Việc sử dụng cùng một nút để điều hướng, chụp ảnh màn hình, khởi động lại, đa nhiệm, Voice Control và đánh thức màn hình dẫn đến hàng trăm lần nhấn mỗi ngày. Sau nhiều năm sử dụng, nút Home có thể mất đi cảm giác bấm chắc chắn và trở nên mềm nhũn. Đôi khi, nút còn bị lỏng hoặc rơi ra hoàn toàn và phải thay thế. Apple cuối cùng đã giải quyết vấn đề này – điều mà chúng ta sẽ đề cập sau – nhưng trong lúc đó, họ vẫn tiếp tục bổ sung thêm tính năng.

Touch ID - cuộc cách mạng trong việc sử dụng điện thoại

Với iPhone 5S vào năm 2013, Apple giới thiệu bảo mật sinh trắc học dưới dạng cảm biến vân tay tích hợp trong nút Home, gọi là Touch ID. Điều này giúp việc sử dụng iPhone trở nên dễ dàng hơn – thay vì nhập mật mã, người dùng chỉ cần đặt ngón tay lên nút Home để mở khóa thiết bị.

Touch ID mang đến cuộc cách mạng trong cách dùng smartphone

Tính năng này cũng hỗ trợ xác thực giao dịch mua trên iTunes hoặc App Store mà không cần nhập mật khẩu Apple ID. Nhưng Touch ID không chỉ thay đổi cách hoạt động của nút Home, mà còn thay đổi cả thiết kế của nó. Trước đây, nút Home có dạng lõm để người dùng dễ dàng nhận biết bằng cảm giác chạm, nhưng khi Touch ID được tích hợp, Apple cần có đủ không gian để đặt cảm biến mới. Vì vậy, họ làm cho nút Home phẳng và thêm một vòng kim loại nhô lên xung quanh, giúp người dùng vẫn có thể cảm nhận được vị trí của nút mà không cần nhìn.

Apple cũng loại bỏ biểu tượng hình vuông bo tròn trên nút Home, có thể vì hai lý do: Thứ nhất, sau 5 năm, hầu hết mọi người đã biết rõ chức năng của nút Home. Thứ hai, cảm biến Touch ID cần một bề mặt trong suốt để quét vân tay. Vì vậy, kể từ iPhone 5S, nút Home trở nên trơn nhẵn, không còn biểu tượng.

Apple đã đơn giản hoá nút Home kể từ iPhone 5S

Tất nhiên, iPhone không phải điện thoại đầu tiên có cảm biến vân tay, nhưng chắc chắn là thiết bị giúp công nghệ này trở nên phổ biến và tích hợp theo cách rất có ý nghĩa. Đây là một lần nữa nút Home góp phần thúc đẩy thị trường smartphone, chuyển đổi hoàn toàn sang bảo mật sinh trắc học với cảm biến vân tay.

Đến năm 2014, với iPhone 6, Apple tập trung vào việc tối ưu hóa nút Home thay vì bổ sung tính năng mới. Họ giới thiệu cảm biến Touch ID thế hệ mới có tốc độ nhận diện vân tay nhanh gấp đôi – một cải tiến đáng kể, nhưng lại gây ra một số phàn nàn.

Người dùng thường nhấn nút Home để bật màn hình và kiểm tra thông báo, nhưng thiết bị lại mở khóa ngay lập tức và chuyển thẳng đến màn hình chính. Vì vậy, nhiều người bắt đầu nhấn nút Home bằng móng tay để tránh quét vân tay hoặc sử dụng nút nguồn thay thế, dù cách này không tiện lợi bằng.

Đến năm 2016, Apple cuối cùng đã giải quyết vấn đề nút Home bị hao mòn. Bắt đầu từ iPhone 7, nút Home trở thành nút cảm ứng lực cứng, có nghĩa là nó không còn nhấn vật lý nữa.

Thay đổi cuối cùng của nút Home là chuyển sang Taptic Engine

Điều này rất hữu ích vì nếu nút không thể bấm xuống, nó sẽ không bị mòn, hỏng hoặc rơi ra. Nhưng làm thế nào để người dùng bấm một nút không thể nhấn? Apple đã sử dụng Taptic Engine để mô phỏng cảm giác bấm bằng rung phản hồi (haptic feedback). Khi người dùng chạm vào, hệ thống sẽ tạo ra rung động để giả lập cảm giác như một nút bấm thực. Điều này không chỉ giúp tăng độ bền mà còn cho phép người dùng tùy chỉnh độ nhạy của nút Home với ba mức phản hồi khác nhau.

Hồi kết của nút Home

Đây cũng là thay đổi cuối cùng trên nút Home, vì đến năm 2017, iPhone chuyển sang điều hướng bằng cử chỉ vuốt. Điều này mang lại lợi ích như màn hình lớn hơn đáng kể, dù kích thước iPhone vẫn tương đương iPhone 8, nhưng màn hình lại lớn hơn cả iPhone 8 Plus. Đồng thời, Face ID thay thế Touch ID, giúp giải quyết vấn đề thiết bị mở khóa quá nhanh trước khi người dùng kịp xem thông báo.

Và có vẻ như ngày nay đa phần người dùng yêu thích Face ID, vì mẫu iPhone cuối cùng có nút Home – iPhone SE – đã bị khai tử, thay thế bằng iPhone 16e với Face ID, chính thức đánh dấu sự kết thúc của nút bấm mang tính biểu tượng nhất của Apple.

SE 3 là iPhone cuối cùng có nút Home

Apple có thể đã khai tử nút Home, nhưng không ai có thể phủ nhận di sản mà nó để lại. Nhờ nút Home, hàng tỷ người đã lần đầu tiên trải nghiệm một thiết bị cảm ứng thực sự đơn giản, trực quan và dễ sử dụng, cũng như xác thực sinh trắc học chính xác và tiện lợi. Nó không chỉ là một nút bấm – nó là biểu tượng của một kỷ nguyên công nghệ. Và vì điều đó, nút Home xứng đáng có một vị trí trang trọng trong Đại lộ Danh vọng của Apple.

Sự trở lại của Touch ID?

Theo nhà phân tích uy tín Ming-Chi Kuo, chiếc iPhone gập đầu tiên của Apple có thể đánh dấu sự trở lại của Touch ID. Trong một báo cáo gần đây, Kuo tiết lộ rằng iPhone gập của Apple sẽ loại bỏ hoàn toàn Face ID và thay vào đó sử dụng Touch ID tích hợp vào nút nguồn, tương tự thiết kế trên các mẫu iPad Air và iPad mini gần đây.

Chiếc iPhone màn hình gập được cho là sẽ mang Touch ID trở lại, cũng là một di sản của nút Home

Quyết định này dường như xuất phát từ những hạn chế về không gian trong thiết kế siêu mỏng của thiết bị. Kuo cho biết iPhone gập sẽ có độ dày từ 9mm đến 9,5mm khi gập lại, và chỉ 4,5mm đến 4,8mm khi mở ra.

Nếu điều này là sự thật, thì dù bản thân nút Home có lẽ sẽ không còn nữa, nhưng Touch ID gắn liền với nó vẫn có khả năng xuất hiện một lần nữa trên iPhone.